انوار الملکوت فی شرح الیاقوت (کتاب)

مؤلف

شيخ جمال‌الدين، ابومنصور، حسن بن يوسف بن على بن مطهر حلى(647-726 ق)، ملقب به علامه حلى و علامه (به‌صورت مطلق)، در 27 رمضان سال 647ق، در شهر حله عراق به دنيا آمد. پدر او، شيخ سديدالدين، يوسف بن على بن مطهر حلى، از علماى برجسته و نامدار و داراى مقام علمى و اجتماعى بوده است. از اساتید وی می توان به شيخ سديدالدين حلى (پدر علامه)؛ محقق حلى (دايى علامه)؛ شمس‌الدين محمد كيشى؛ شيخ نجم‌الدين على بن عمر كاتبى قزوينى؛ خواجه نصيرالدين طوسی اشاره کرد. علامه حلی یكی از نامی ترین علمای شیعه و صاحب آثاری در فقه، اصول و كلام و منطق و فلسفه و رجال و غیره است و ریاست و مرجعیت شیعه در قرن هفتم هجری به او منتهی گردیده است. برخی از آثار ایشان ، إرشاد الأذهان إلی أحکام الإیمان، تبصرة المتعلمين في أحكام الدين، تحریر الأحکام و تذکرة الفقهاء می باشد. وی در 21 محرم سال 726ق، در حله مزيديه وفات نمود و در يكى از صحن‌هاى روضه اميرالمؤمنين، على(ع) در نجف اشرف دفن گرديد.

معرفى اجمالى كتاب

این كتاب شرحى بر كتاب الیاقوت نوبختى است و در میان كتب علامه از شهرت بیشتر برخوردار است. علامه در سال 684 ق نوشتن این كتاب را به پایان برده است.

كتاب الیاقوت از قدیم ترین كتب كلامى شیعه است. البته نام نویسنده كتاب و عصر او به درستى روشن نیست؛ اما علامه حلى در مقدمه شرح خود نام مصنف كتاب را ابواسحاق ابراهیم بن نوبخت ذكر كرده و افندى نام او را اسماعیل بن اسحاق بن ابوسهل بن نوبخت دانسته است.

علامه در این كتاب در اغلب موارد، عقاید نوبختى را مى پذیرد و آن‌ها را تقویت مى كند و تنها در موارد معدودى با نوبختى اختلاف نظر دارد؛ مثلاً در این مسئله كه عالم ابدى نیست، دلیل نوبختى را كافى نمى داند و خود دلیل دیگرى مى آورد و یا این سخن را كه وجود را عین ماهیت مى داند، نمى پذیرد.

وضعیت نشر کتاب

این كتاب با تحقیق و تصحیح محمد نجمى زنجانى در سال 1338 ش، از سوى دانشگاه تهران چاپ شده است.

منابع

کتابشناسی تفصیلی مذاهب اسلامی/ نویسنده: محمدرضا ضمیری

پانویس